Od słowa do słowa, czyli o nieprofesjonalnych odbiorcach tekstów literackich i ich wypowiedziach na temat zadań i powinności literatury
PDF

Słowa kluczowe

postawy
role czytelnicze
recepcja
ocena

Jak cytować

Łazarska, D. (2015). Od słowa do słowa, czyli o nieprofesjonalnych odbiorcach tekstów literackich i ich wypowiedziach na temat zadań i powinności literatury. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Ad Didacticam Litterarum Polonarum Et Linguae Polonae Pertinentia, 4(140), 142–161. Pobrano z https://didactica.up.krakow.pl/article/view/2013

Abstrakt

Obsesja narzekania na uczniów gimnazjów jest tak powszechna, że udziela się niemal wszystkim i praktycznie trudno sobie wyobrazić, aby ktoś nagle zaczął wyłącznie komplementować tę młodzież. A jednak są i tacy, którzy pozytywnie ją oceniają. To z ich ust można usłyszeć, iż utarty schemat myślenia o niej bądź to zupełnie, bądź to częściowo rozmija się z prawdą. Przyczyn rozbieżnych stanowisk należy szukać w różnych doniesieniach, między innymi, na temat (nie)właściwej postawy nastolatków wobec narzucanych im obowiązków szkolnych i wobec drugiego człowieka.

W związku z powyższym autorka artykułu dokonuje próby zarysowania portretu gimnazjalistów, jaki wyłania się z materiału badawczego. Stały się nim pisemne wypowiedzi nastolatków spoza Krakowa na temat ich oczekiwań wobec literatury. Zebrany materiał daje podstawy, by zorientować się, jakie zadania badana młodzież nałożyła nie tylko literaturze, jej twórcom, ale także nauczycielom polonistom. Tym samym spośród wielu postulatów uczniowskich autorka wybrała do analizy trzy: dwa najczęściej występujące i jedno najrzadziej pojawiające się w zredagowanych wypowiedziach. Splatają się one z uczniowskim sposobem rozumienia powinności literatury. Te ostatnie zaś dają możliwość zidentyfikowania postaw i ról odbiorczych, jakie nastoletni czytelnicy bądź to przyjmują, bądź to chcieliby przyjąć w trakcie obcowania z literaturą.

Wnioski wysunięte na podstawie analizy opinii młodzieży mogą stać się podstawą do stawiania pytań o współczesnego gimnazjalistę: człowieka, odbiorcę literatury i autora słowa pisanego. Choć szukanie jednej i ostatecznej odpowiedzi na rozliczne pytania o ucznia nigdy nie będzie w pełni możliwe, to jednak warto upominać się o ciągłe jego diagnozowanie: jako człowieka i jako odbiorcy literatury (kultury), służące projektowaniu działań polonistycznych z myślą o nim, a nie obok niego.

PDF

Bibliografia

Balcerzan E., Perspektywy „poetyki odbioru”, [w:] Problemy teorii literatury. Seria 2. Prace z lat 1965 – 1974. Wyboru prac dokonał, H. Markiewicz, Wrocław 1987.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Balcerzan E., Przez znaki, Poznań 1972.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Burszta W., Antropologia kultury, Poznań 1998.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Burszta W., O czym opowiada antropologiczna opowieść, Warszawa 1994;
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Chrząstowska B., Polonistyka szkolna w procesie komunikacji literackiej, [w:] Teoretyczne problemy szkolnej komunikacji literackiej. Cz. I. Edukacja literacka w szkole. Antologia opracowań, wybór i oprac. W. Dynak, M. Inglot, Wrocław 1986.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Czapliński P., Literatura, mój bliźni, „Tygodnik Powszechny”, 4. 12. 2005, nr 49, wyd. online.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Czeladko R., Pokolenie zapatrzone w ekran telewizora, „Rzeczpospolita” z dnia 15 lipca 2009 roku, wyd. online.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Dogiel G., Antropologia filozoficzna, Kraków 1992.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Fenstermacher G. D., Solis J. F., Style nauczania, tłum. K. Kruszewski, Warszawa 1998.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Grad J., Mamzer H., Wprowadzenie, [w:] Ludyczny wymiar kultury, red. J. Grad, H. Mamzer, Poznań 2004.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Guzik B., Powinnościowy model języka w dyskursie edukacyjnym, Kraków 2003.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Horwath E., Radość czytania, radość omawiania. Literatura fantasy na lekcjach języka polskiego, [w:] Szkolna lektura bliżej teraźniejszości, red. A. Janus-Sitarz, Kraków 2011.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Jakubowski W., Edukacja w świecie kultury popularnej, Kraków 2006.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Kraków 2005.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Karwatowska M., Świat wartości współczesnej młodzieży licealnej, „Polonistyka” nr 9, 2011.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kłakówna Z. A., Przymus i wolność. Projektowanie procesu kształcenia kulturowej kompetencji, Kraków 2003.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kopaliński W., Od słowa do słowa. Leksykon, Warszawa 2007.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kosowska E., Antropologia literatury, Katowice 2003.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kwiatkowska-Ratajczak M., O tekstach kultury popularnej w podręcznikach szkolnych i praktyce edukacyjnej, [w:] Dzwonek na lekcję polskiego, red. I. Masojć, R. Naruniec, , Wilno 2004.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Latoch-Zielińska, Gimnazjaliści wobec kultury hip - hopu, [w:] Teksty kultury w szkole, red. B. Myrdzik, L. Tymiakin, Lublin 2008.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Łazarska D., Jak być autorytetem – czyli, czego uczniowie gimnazjum oczekują od nauczyciela polonisty?, [w:] Osoba nauczyciela. Polonista przewodnikiem ucznia po meandrach wiedzy, red. G. Różańska, Radom 2011.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Łazarska D., Polonista wobec potrzeby „czytania” tekstów kultury popularnej, [w:] Teksty kultury popularnej, red. B. Myrdzik, L. Tymiakin, Lublin 2008.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Markowski M. P., Życie na miarę literatury, Kraków 2009.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mały słownik języka polskiego, red. S. Skorupka, Warszawa 1968.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Melosik Z., Młodzież a przemiany kultury współczesnej, [w:] Młodzież wobec (nie)gościnnej przyszłości, red. R. Leppert, Z. Melosik, Warszawa 2005.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Morawska I., Latoch-Zielińska M., Gimnazjaliści wobec wartości narodowych, „Polonistyka” nr 9, 2011.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Parandowski J., Alchemia słowa, Warszawa 1986.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Polakowski J., Badanie odbioru prozy artystycznej w aspekcie dydaktycznym. Zarys teorii badań – próby diagnozy, Kraków 1980.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1998, t. II.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Stachura W., Wartościowanie świata i literatury przez gimnazjalistów (refleksje polonistki), [w:] Wartościowanie a edukacja polonistyczna, red. A. Janus-Sitarz, Kraków 2008.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Szaruga L., Powinności literatury i inne szkice krytyczne, Kraków 2008.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Szcześniak J., Fantazy – nowe zjawisko w literaturze końca XX wieku, [w:] Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980), red. K. Heska – Kwaśniewicz, Katowice 2008.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wojnar I., Edukacja humanistyczna i trzy kręgi tożsamości człowieka, [w:] Uczeń i nowa humanistyka, red. M. Kujawska, Poznań 2000.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wychowanie estetyczne młodego pokolenia. Polska koncepcja i doświadczenia, red. I. Wojnar, W. Pielasińska, Warszawa 1990.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Downloads

Download data is not yet available.